Bir zamanların popüler meslekleri arasında yer alan gömlekçilik, endüstriyel üretimin kurbanları arasına giriyor.
Çin, Bangladeş gibi ülkelerden ucuza gelen giyim ürünleri nedeniyle gömlek dikim ustalığı artık yok olan bir meslek. Denizli’de gömlek dikim ustalığının son temsilcisi Mustafa Yamacı Asya ülkelerinden ucuza gelen giyim ürünleri nedeniyle gömlekçiliği bırakıp sadece kıyafet tamirciliği yapmaya başladı. Bir zamanların popüler mesleği olan gömlek dikim ustası Mustafa Yamacı, Gömlekçiliğin neden bitme noktasına geldiğini anlattı:
“GÖMLEK DİKMEK BİR SANATTIR”
Gömlek dikiş ustalığının ince bir sanat olduğunu belirten Mustafa Yamacı “Ben 66 yaşındayım. Mesleğe 1975 yılında başladım, 50 yıllık gömlek dikim sanat ustasıyım. Ben mesleğe başladığımda 16 yaşımdaydım. Bir zamanlar herkes gömlek dikim ustası olmak isterdi. Gömlekçilik 1980’li yılların en popüler mesleğiydi. Erkeklere erkek gömlek, kadınlara bluz ve kadın gömleği dikiyoruz. Gömleklerinde çeşitleri vardır,erkeklerde: desenli gömlek, dar kesim gömlek, kaptan gömleği, parça gömlek, oduncu gömleği, pamuk gömlek, spor gömlek, papyon gömleği, manşetli gömlek, apoletli gömlek ve cepli gömlek, kol düğmeli gömlek, mavi yaka iş gömleği, beyaz yaka iş gömleği, klasik kumaş takım elbise gömleği. Kadınlarda; klasik kesim etek gömleği, kadın takım elbise gömleği, bluz, gece elbisesi gömleği, çalışma gömleği. Ustamın yanında yetiştikten sonra çıraklık eğitimden gömlek ustası belgesi aldım” dedi.
“HER TERZİ GÖMLEK DİKEMEZ”
Gömlek dikiş ustalığının ince çalışma istediğini belirten usta: “Gömlekçilik terzilikten ayrı bir meslektir. Gömlekçilik ince bir ustalıktır. Gömlek dikerken hata yaparsan her şey boşa gider. Terziliğin ayrı kolları vardır. Terzi diye geçiyor bazen, o terzilerin yaptığı tamirat ve tadilat gibi ufak işlerdir. Takım elbise dikim ustası ayrıdır, gömlek dikim ustası ayrıdır, kot dikim ustası ayrıdır, etek ve ceket dikim ustası ayrıdır, kadın gece elbisesi diken ayrıdır. Kim bunların hepsini dikerim diyorsa uzmanlık alanı 1 tanedir. Takım elbise dikse gömleği dikemez. Etek diken, kadın gece elbisesi dikemez” dedi.
“ÜTÜLÜ GÖMLEK SAYGININ GÖSTERGESİYDİ”
Bundan 25 yıl önce ütülü gömlek ve pantolon giymenin saygının ve terbiyenin göstergesi olduğunu belirten usta: “Gömlekçilik 1980 ile 2000 yılları arasında popülerdi. Devlet memurları, öğretmenler, bankacılar, masa başı çalışanlar takım elbise gömlek kravat giymek zorundaydı. Kadınlar etek ve gömlek giyerdi. Öğretmenlerin haftanın her gün giyeceği farklı bir gömleği olurdu. Ütülü ve düzgün giyinmek önceden saygının göstergesiydi. 2000’li yıllara geldiğimizde ütülü pantolon ve gömlek giyme olgusu azaldı” dedi.
“BANGLADEŞ’TEN 1 DOLARA GÖMLEK GELİYOR”
Asya ülkelerinde işçilik ucuz olduğu için, gelen mallarda Türkiye’de ucuza satıldığını belirten usta; “Yeni gömlek dikiş ustası yetişmiyor. 2005 yılından bu yana gençler gömlek dikiş ustası olmak istemiyor. Terzi olmak isteyen gençte kalmadı. İğne iplik ve kumaşla çalışmaktan gençler kaçıyor. Asya mallarının çıkması Türkiye’de gömlekçilik ve terziliği bitirdi. Bangladeş’ten 1 Amerikan dolarına gömlek geliyor. Ben gömleği 600 TL’ye diksem zarar ediyorum. 600 TL’ye diktiğim gömleği siparişi veren beğenmiyor. Bundan 30 yıl önce benim 3 tane çırağım vardı. Çıraklarımla beraber günde 6 gömlek dikebiliyorduk. Tek başıma günde 1 gömleği dikemiyorum.” dedi.
“BEN GÖMLEK DİKMEYİ BIRAKTIM”
“26 gün çalıştığınızı düşünün. Günlük kazanç 500-600 TL olarak hesaplayın, aylık 13 bin TL’yi geçmiyor. Para kazanamıyoruz. Ben emekli oldum, evime ekstra para götürmek için çalışıyorum. En ucuz yemek 200 TL, kim çalışır bu paraya. Benim elektrik, malzeme, dükkan kirası giderlerimi karşılamıyor. Terziler Odasına aidat var, muhasebeci parası var. Emekli olmasam sigorta paramı karşılamıyor. Zaten Denizli’de gömlek diken birkaç usta kaldı. Adımız gömlek dikim ustası ama artık gömlek dikmiyoruz. Ufak tefek tamirat işleri yapıyoruz. Ben gömleği 600 TL’ye dikiyorum, siparişi veren pahalı diyor. Diktiğimiz gömleği beğenmiyor. Artık gömlek dikmiyorum” dedi.
“EMEKLİ OLMASAM DÜKKAN KAPATIRIM”
Gelirlerin giderleri karşılamadığını belirten usta; “Emekli olduğum için mesleğe devam ediyorum. Terzi dükkanımda tamirat ve tadilat yapıyorum. Gelirler giderleri karşılamıyor. İş yapıyorsun müşteri 50 TL’ye iş yaptırmaya kalkıyor. Dikiş makinası o işi yaparken zaten 50 TL elektrik harcıyor. Bunun iplik parası var. Gideri var. Dikiş makinası arıza yapıyor, tamirat parası var. Kazanmıyoruz. Mesleğimiz artık bitti. Eskiden bir memur maaşına gömlek dikerdim. Para kazanmamız Çin malları çıktığı için meslek bitti” dedi.
Burak Coşkun – ÖZEL HABER