Batıda kilise otoritesinin tamamen yıkılması ve bugünkü seküler ve laik toplumu kuran “Aydınlanma” (Lumen) hareketinin mutlak başarısını bir depreme borçlu olduğunu biliyor muydunuz?
1 Kasım 1755 günü o sırada Brezilya’dan Ekvator Afrikası’na, oradan Güney Çin’e kadar hakim olan büyük Portekiz Krallığı’nın görkemli başkenti Lizbon. 7.7 şiddetinde bir depremle yıkıldı. Aslında depremin kendisi kadar öldürücü olan büyük bir tsunami de şehri süpürdü. Avrupa Kıtasının tarihinde tanık olduğu en büyük doğal felaket sayılan (Pompei şehrini gömen Vezüv patlamasının on misli can kaybıyla) bu facia, tam da Azizler Bayramı günü, koyu Katolik ahali kiliselere ayin için toplanmışken gerçekleşti. Hemen bütün kiliseler, manastırlar, şehrin en gözde semtleri ve limanı onbinlerce insana mezar oldu. Gelgelelim hayretle fark edildi ki, özellikle genelevler, batakhaneler, kumarhaneler depremden etkilenmeden ayakta kalmıştı. O sırada buralarda bulunanlar da kurtuldu...
Kilise (Roma) bu rezalete bir açıklama bulmaya çalışırken, zamanın büyük düşünürleri Leibniz, Voltaire, Rousseau olayı tartışan yazılar, kitaplar, şiirler kaleme aldılar. Bu olayla insan hayatını, gelişimini, başarılarını belirleyenin din değil akıl ve bilim olduğu tezleri bir kere daha ve kesin şekilde ispatlanmış sayıldı. Neden mi? Zira Lizbon’da dini yapılar, nezih mahalleler, okullar, saygın ve mutaassıp ailelerin evleri şehrin sahile yakın ve yumuşak topraklı düzlük kısmında yapılmışken; bütün batakhaneler, genelevler, kumarhaneler, kısaca günah yuvaları çevre tepelerde kayalık arazinin içlerine saklanmıştı. Böylece o gün kimin ölüp kimin kurtulacağına, din iman ibadet, ilahi yasalar değil; doğa, jeoloji ve fizik yasaları karar vermişti. Bundan böyle Batı toplumları da buna göre kararlar verecekti..."
Alıntı
(02.03.2023)